Transitiefase

Transitie is een doelgerichte en geplande beweging van de zorgverlening aan jongeren met chronische, fysieke en medische aandoeningen naar de zorgverlening aan volwassenen1. Deze overgang van de ene levensfase, lichamelijke of psychische toestand, of van de ene sociale rol naar de andere kan het normale leven tijdelijk ontwrichten en vraagt om aanpassingen. Voor jongeren met diabetes kan het verloop van de ontwikkeling op biologisch en psychologisch gebied van kind naar volwassenheid anders zijn dan bij een jongere zonder diabetes. Het hebben van een chronische aandoening vergroot de complexiteit van allerlei ontwikkelingstaken zoals: autonomie, identiteit, seksualiteit, onderwijs en vrijwillige keuzes.

De levenswijze en de ontwikkeling die bij de adolescentie horen, staan vaak op gespannen voet met het leven met diabetes. Van alle leeftijdsgroepen hebben adolescenten de meest problematische diabetesregulatie. Hiervoor zijn zowel hormonale als ontwikkelingspsychologische factoren aan te wijzen2. De jongere wordt blootgesteld aan de invloed van vrienden en verleidingen als drugs, alcohol en roken. Voorts vormt de overdracht van de behandeling van zijn diabetes van de kinderarts naar de internist, waarbij een vertrouwd gevoel van zekerheid en veiligheid dreigt te worden ondermijnd, een risico. Voor het behandelteam vereist dit een intensivering van de begeleiding en een zorgvuldig en op maat gesneden transitietraject teneinde zorg te dragen voor de juiste ondersteuning van de jongere en diens ouders in deze fase waarbij de zorgvraag als uitgangspunt dient.

Gedurende de tienerleeftijd zal er een verschuiving gaan plaatsvinden in de verantwoordelijkheid voor het zelfmanagement van de ouders richting jongere3. Hiervoor is het nodig dat het kinderdiabetesteam de zelfstandigheid bespreekbaar maakt en de jongere steeds meer als zelfstandig handelend persoon gaat benaderen. Als deze zelfstandigheid gaat ontstaan kan de transitiefase starten. Gezien de lengte en complexiteit van de transitiefase en het gevaar voor vermindering van de therapietrouw, dient ieder behandelteam de beschikking te hebben over een transitieprotocol dat voldoet aan de eisen die worden gesteld volgens de laatste wetgeving en richtlijnen.

In aanvulling op dit protocol dient ieder behandelteam een plan van aanpak te hebben indien de adolescent wegblijft van de controles in het ziekenhuis. Bijvoorbeeld huisbezoek door de diabetesverpleegkundige, afspraken met huisarts en/of apotheker en internist. Rond het zeventiende levensjaar van de adolescent start de transitiefase. Uiteraard kan, mits gemotiveerd, hiervan worden afgeweken afhankelijk van de ontwikkeling, de emotionele volwassenheid, de gezondheidsstatus,  de omgeving van de jongere en de schoolloopbaan4.

Voeg toe aan printlijst
Voetnoot 1

Meleis AI en Shumacher L.Transitions: a central concept in nursing. Journal of nursing scolarship, 1994 vol. 26, 2: 119-127.

Voetnoot 2

Sectie PAZ van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP). De inzet van de Medisch psycholoog bij de behandeling van Diabetes Mellitus; Richtlijnen voor psychologische diagnostiek en behandeling. 2004.

Voetnoot 3

Donagh JE Mc. Growing up ready for emerging adulthood National conference. Conference dept. of health UK. 2006.

Voetnoot 4

National Collaborating Centre for Women’s and Children’s Health and the National Collaborating Centre for Chronic Conditions July 2004 Type 1 diabetes: diagnosis and management of type 1 diabetes in children, young people and adults. 2004.